مثال هایی برای انواع مغالطه، شرایط تعریف، کلیات خمس
تعمیم های ناروا
1- شل شدن سیم های برق و کم شدن فاصله ریل های قطار در تابستان مبتنی بر اصل انبساط مواد بر اثر گرما است پس همواره همه مواد در اثر گرما افزایش حجم دارند.
(وجه مغالطه:مواد پلاستیکی از این قاعده مستثنی هستند)
2- امروزه رشته پزشکی هیچ ارزشی ندارد زیرا دو تن از فارغ التحصیلان رشته پزشکی که از آشنایان ما هستند به امر تجارت روی آورده اند وازتخصص وحرفه خود هیچ استفاده ای نمی کنند.
3- کتاب های حدیث کتاب های معتبری نمی باشند زیرا برخی از احادیث موجود در این کتاب ها با تعالیم قرآن کریم وسنت مطابقت ندارند.
4-عظمت تمدن جدید نتیجه نفی حاکمیت کلیسا از صحنه زندگی فردی واجتماعی ومحدود ساختن آن به حوزه زندگی فردی واخروی است پس دخالت دین در زندگی سیاسی واجتماعی همواره سبب افول تمدن است.
5- ضرب المثل مشت نمونه خروار است وضرب المثل سالی که نکوست از بهارش پیداست.
تمثیل ناروا
1- همان طور که در بین میوه های فاسد یک درخت افت زده نمی توان انتظار میوه سالم داشت در خانواده فاسد هم بعید است فردی صالح ودرست کار رشد پیدا کند.
2- دستگاه عصبی انسان همانند تلفن مرکزی(اداره مخابرات)است.چنان چه مخابرات وجود نداشته باشد برقراری ارتباط بین مردم دچار مشکل می شود در صورت نبود دستگاه عصبی هم کار انتقال پیام بین اعضای بدن صورت نمی گیرد.
3- نقش مغز ونخاع همانند رهبر گروه سرود می باشد همان طور که رهبر گروه سرود کار هدایت ورهبری آن ها را بر عهده دارد کار مغز ونخاع هم انتقال پیام و
هماهنگی اعضا است.
4- نسبت عقل فعال به طبیعت همانند ریاست مغز به بدن آدمی است همان طور که مغز هماهنگ کننده وهدایت کننده اعضا بدن است عقل فعال هم وظیفه هدایت وتکامل موجودات طبیعی را دارد.
5- همان طور که کباب با چرخیدن پخته وکامل می شود انسان هم با سیر وسفر پخته وکامل می شود.
6- همه حیوانات رفتار مبتنی بر تنازع بقا دارند وقوی ضعیف را از بین می برد انسان نیز حیوان است پس رفتار انسان هم مبتنی بر تنازع بقا است.
جمله های دو پهلو
1- جسد مرد کشته شده توسط برادرش کشف شد. (وجه مغالطه هم می تواند به این معنی باشد که جسد توسط برادرش کشف شده هم می تواند به این معنی باشد
که توسط برادرش کشته شده باشد.
2- قابلمه به سرم خورد شکست وجه مغالطه(شکست هم شامل قابلمه می شود هم شامل سر)
3- حسنی دیکته نوشت همه را غلط نوشت وجه مغلطه(کلمه همه مراد است یا همه به معنای تمام دیکته)
4- کف دریا برای بعضی آبزیان مناسب نیست وجه مغالطه(کف به معنای کف روی آب وهم به معنی بستر دریا است)
5- حرف های او قیمت ندارد وجه مغالطه(هم به معنای فوق ارزش هم به معنای دون ارزش)
6- هندوانه من مثل قند است وجه مغالطه(هم به معنای سفیدی قند هم به معنای شیرینی قند)
7- احمد وعلی دو سال با هم اختلاف دارند وجه مغالطه(هم به معنای اختلاف سن هم به معنای دعوا ودرگیری است)
8- دکتر به پرستار می گوید همراه مریض کجا است وجه مغالطه(فردی که مریض را همراهی می کند یا همراه به معنای تلفن همراه است)
استنتاج باطل از حق
1- به شخصی گفته می شود چرا در انجام فریضه نماز جمه وجماعات سهل انگاری می کنی می گوید در احادیث معصومین آمده هر کس تفکر نماید بصیرت و
روشنی می یابد ویک ساعت تفکر بهتر از هفتاد سال عبادت است.
2- گروهی با توجه به آیه «یا ایها الذین آمنوا علیکم انفسکم لا یضرکم من ضل اذا هتدیتم» سوره مائده آیه105
مومنان شما مسول خودتان هستید واگر همه مردم گمراه شدند به شما ضرر نمی رسانند پس به دین داری خود بچسبید وکاری به دیگران نداشته باشید واین به معنی
جدایی دین از سیاست و امور اجتماعی است وعدم دخالت دین در مسائل اجتماعی به ویژه سیاست.
3- با توجه به آیه 34سوره نساء«الرجال قوامون علی النساء»(مردان بر زنان حق تسلط ونگهبانی دارند)
گروهی به استناد این آیه قائل به عدم تساوی زن ومرد شدند ومعتقدند زنان توانایی انجام خیلی از کارها را ندارند.
تحلیل نادرست پدیده ها
1- عامل افول تمدن اسلامی تغییر نظام سیاسی مسلمانان از حکومت عدل نبوی به حکومت سلطنتی اموی وعباسی است.
2- علت بزهکاری ها وناهنجاری های اجتماعی محرومیت ها وعقده های ناشی از میل جنسی است باید برای کاهش بزهکاری ها روابط جنسی را آزاد گذاشت.
(نظریه فروید)
3- تنها راه پرورش ذهن دانش ریاضی است وذهن آدمی فقط با ریاضیات تیز وفعال می شود وجه مغالطه(افرادی داریم که حتی مقدمات ریاضی هم نخوانده اند ولی
از دانشمندان ومتفکران بزرگ بوده اند.
معنی عبارت بر خلاف ظاهر یا مراد گوینده
1- در حدیثی از امام علی(ع) آمده«التجمل من اخلاق مومن»شخصی که تمایل باطنی او به زرق وبرق دنیا وزندگی اشرافی است تجمل که در این حدیث به معنی
سادگی وآراستگی است با توجه به هوای نفس خویش به معنی استفاده از لباس ها واشیاء گران قیمت می داند.
2- در حدیثی از پیامبر اسلام آمده در چند مورد با زنان مشورت نکنید فردی از این حدیث ناقص العقل بودن زنان را برداشت می کند.
3- شخصی در تفسیر غزلیات می گوید دراین غزلیات همه جا صحبت از می- مطرب- شاهد و.......است پس او نمی تواند شاعرعارف واهل معنی باشد وجه مغالطه
(می ومطرب به معنی ظاهری ومجازی گرفته شده است نه مراد واقعی حافظ.
تکذیب یا تخطئه گوینده
1- مقاله آقای طباطبایی در باب مضرات دارو های شیمیایی ارزشی ندارد زیرا او مغازه دارو های گیاهی دارد.
2- ضرب المثل(کل اگر طبیب بود سر خود دوا می کرد)
3- به آراء ابن سینا در مورد زن وخانواده نباید بهائ داد زیرا او در طول زندگی خود هرگز ازدواج نکرده کسی که هیچ تجربه ای در مورد زنان ندارد اظهار نظر
مقبول وشایسته ای نمی تواند داشته باشد.
4- دفاع آقای احمدی در مقاله خود از سنت های ایرانی واسلامی ارزشی ندارد زیرا در تمام ابعاد زندگی خود هم رنگ عصر جدید بوده وبویی از فرهنگ ایرانی و
اسلامی نبرده است.
5- آراء مستشرقین غربی در مورد تمدن اسلامی فاقد ارزش واعتبار است زیرا دید گاه های استعماری ونشان دادن برتری نژاد غربی بر اندیشه آنها حاکم است پس
مسلمانان باید خود در مورد تمدن اسلامی تحقیق کنند.
مغالطه های آماری
1- مغالطه آماری متوسط: متوسط نمره درس فلسفه ومنطق استان کرمان نمره 14می باشد وجه مغالطه(تصور این است که کسی کمتر یابیشتر از 14نگرفته است.
2- مغالطه آماری نمونه غیر تصادفی:هفتاد درصد دانش آموزان این مدرسه در نماز جماعت مدرسه شرکت نمی کنند وگرایش به امور معنوی وتوجه به امور
عبادی در این مدرسه بسیار کم است زیرا با هر یک از دانش آموزانی که من صحبت کردم در نماز جماعت مدرسه شرکت نمی کردند.
3- مغالطه آماری عدم واقع نمایی نمونه ها:در سر شماری طرح اقتصادی خانوار شصت درصد مردم درامد های ماهیانه خود را چهارصد هزار تومان ومخارج
وهزینه های ماهانه خود را یالای هفتصد هزار تومان اعلام کردند وجه مغالطه(این ارقام حقیقی نیستند وبرای جلوگیری از خطرات احتمالی واز باب محافظه کاری و احتیاط می باشند.
انتشار اخبار دروغ وشایعات
1- از منابع مکرر می شنویم که در ساعت دو روز بیستم اردیبهشت زلزله ای در شهر کرمان به وقوع می پیوندد و تمایل به باور کردن این خبر پیدا می کنیم.
2- از منابع مکرر دانش آموزان می شنوند که در روز پنج شنبه آخر هفته مدرسه تعطیل است و چون افراد زیادی این خبر را باز گو می کنند تمایل باور کردن به آن
پیدا می کنند.
مصادره به مطلوب
1- یک اسطوره شناس باید اطلاعات عمومی گسترده ای داشته باشد زیرا در یک پژوهش مربوط به باور ها وآداب ورسوم مردم اطلاعات عمومی وسیعی ضروری است.
2- در فصل پاییز برگ بعضی درختان زرد می شود چرا برگ بعضی درختان زرد می شود چون فصل پاییز است.
3- هر بدیهی ضروری است هر ضروری بی نیاز از تعریف است پس هر بدیهی بی نیاز از تعریف است وجه مغالطه(دو حد بیشتر نداریم)
4- فضا نوردان در خارج از جو احساس بی وزنی می کنند چرا احساس بی وزنی می کنند چون خارج از جوهستند.
5- آقای محمدی فردی مرموز وپیچیده ودارای فعالیت های سیاسی است چرا او فردی مرموز است چون دارای فعالیت سیاسی است.
اهمال در شرایط قیاس
1- شکست مقدمه پیروزی است پیروزی شیرین است پس شکست شیرین است (عدم تکرار حد وسط)
2- بعضی انسان ها از مرگ می ترسند مرگ پایان زندگی است پس بعضی انسان ها پایان زندگی هستند(عدم تکرار حد وسط)
3- یاس سفید است سفید عرض عام است پس یاس عرض عام است(حد وسط به یک معنی نیست)
4- آب از اکسیژن وهیدروژن است اکسیژن وهیدروژن قابل احتراق هستند(عدم تکرار حد وسط)
5- برخی انسان ها دارای فقر فرهنگی هستند فقر فرهنگی بدتر از فقر مادی است پس بعضی انسان ها بدتر از فقر مادی اند(عدم تکرار حد وسط)
6- برخی انسان ها از فقر به فساد کشیده می شوند فقر نتیجه استعمار است پس برخی انسان ها نتیجه استعمار هستند(عدم تکرار حد وسط)
طراحی مثال برای شرایط تعریف
تعریف اخص
1- علم:حصول صورت شی نزد عقل(شامل تصدیق نمی شود) 6- فلز:جسم چکش خوار هادی الکتریسیته(شامل جیوه نمی شود)
2- انسان:حیوان آموزنده(همه انسان ها آموزنده نیستند) 7- مرکب:قول قابل صدق وکذب(شامل مرکب انشائی نمی شود)
3- علم:صورت حاصله در ذهن(شامل علم حضوری نمی شود) 8- فلز:جسمی که خذب آهن ربا می شود(شامل طلاوآلومینیوم و...نمی شود)
4- تصدیق:اسناد چیزی به چیزی به سلب(شامل تصدیق های ایجابی نمی شود) 9- امام زاده:انسان با تقوا.
5- فکر:عبارت است از کشف تصورات مجهول توسط امور معلوم(شامل استدلال که از اقسام فکر است نمی شود)
تعریف اعم
1- قرآن:کتاب آسمانی(شامل دیگر کتب آسمانی هم می شود) 7- خرما:غذای خوش مزه مغذی
2- خفاش:پرنده پستان دار 8- نقره:فلز رسانا
3- هاگ:وسیله تولید مثل 9- دانش آموز:جوینده علم
4- انسان:موجود زنده 10- فعل:انجام کار(شامل مصدر هم می شود)
5- مسلمان:معتقد به خدا 11- مسجد:محل عبادت(شامل کلیسا و.... هم میشود)
6- کامپیوتر:دستگاه محاسبه 12- روزه:بندگی خدا(شامل دیگر عبادات هم می شود)
تعریف مباین
1- کم متصل زوج در تعریف عدد دو 7- کربن:فلز هادی الکتریسیته(کربن نافلز است)
2- ذاتی:امر تعلیل پذیر 8- عرض عام:کلی ذاتی که بر افرادمختلف الماهیة
3- خورشید:سیاره متحرک
4- جیوه:فلزچکش خوار
5- مثلث:کم منفصل سه ضلعی
6- طلا فلزی زرد رنگ دارای خاصیت مغناطیسی
تعریف اخفی
1- بدیهی:شبیه نور 6- منطق:مهندسی فکر 11- آب:مایه حیات
2- زندگی:ترکیب شادی وغم 7- مرگ:پرواز تا بی نهایت 12- انسان:اشرف مخلوقات
3- عرضیکامر قابل تعلیل 8- بالا:آن است که پایین نباشد 13-علم :نوری که به دل می تابد
4- زوج:آن است که فرد نباشد 9- دلیل:برهان
5- کتاب:غذای روح 10- بدیهی:ضروری
نکته:واژه های مترادف - واژه های خیالی- واژه های نامانوس وهرگاه معرف از لحاظ ظهور وخفی مساوی معرف باشد همگی تعریف اخفی محسوب می شوند.
تعریف دوری
1- خورشید ستاره ای که در روز طلوع می کند روز پدیده ای که به دنبال طلوع خورشید پدید می آید(در تعریف لفظ دوم از لفظ اول استفاده شده)
2- لفظ همان کلام است،کلام همان لفظ است. 5- زوج:دو شئ متساوی،دو شئ متساوی= زوج
3- بیماری:عدم سلامتی(استفاده از مفاهیم سلبی) 6- بدیهی یعنی ضروری ضروری یعنی بدیهی
4- توافق:عدم اختلاف(مفاهیم سلبی)
طراحی مثال(کلیات خمس)
جنس:
1- شعر برای غزل 6- خاک برای رس 11- ستاره برای خورشید
2- فکر برای استدلال 7- سنگ برای کاشی 12- سیاره برای زمین
3- علم برای تصدیق 8- لفظ برای مرکب 13- عبادت برای نماز
4- ماشین برای اتومبیل 9- میکروب برای باکتری 14- گاز برای اکسیژن
5- سیال برای آب 10- مثلث برای مثلث متساوی الاضلاع 15- دارو برای پنیسیلین
نوع
1- سنگ مرمر 5- نمک 9- روزه
2- تصور 6- ویروس 10- چمن
3- عسل 7- قالی کرمان 11- استدلال
4- نیتروژن 8- گل نرگس 12- آنتی بیوتیک
عرض عام
1- آموزنده 6- گران بها 11- واجب برای نماز
2- راه رونده 7- بهداشتی 12- خوش مزه برای خرما
3- شکارچی 8- سلامتی 13- محکم برای آهن
4- بچه زا 9- رنگ آبی برای چشم 14- زاویه برای مثلث
5- انبساط وانقباض 10- فرد وزوج بودن 15- مضر سلامت برای شراب
عرض خاص
1- خطیب برای انسان 5- فقیر وغنی برای انسان 9- عادل وظالم برای انسان
2- مجتهد برای انسان 6- بچه زا برای حیوان 10- سه زاویه داشتن برای مثلث
3- راه رونده برای حیوان 7- شکافته سم برای حیوان 11- مخترع وشهید برای انسان
4- رنگین برای جسم 8- نشخوار کننده برای حیوان 12- مجموع زوایای صد وهشتاد درجه برای مثلث
فصل
1- نامی وغیرنامی 3- سیال برای جسم 5- سفیدی برای برف 7- فتوسنتز کننده برای گیاه
2- ناطق- غیر ناطق 4- مسکر برای شراب 6- گرمی برای آتش 8- متفکر برای انسان
9- دارای اضلاع برای شکل